Dit is oma:
Houden we (van) haar?
1) DEFINITIE
Omdat het euthanasiedebat vaak bewust gemanipuleerd wordt door de betekenis van de term ‘euthanasie’ voortdurend te veranderen, te verengen, of vaag te laten, zullen we hier de term ‘euthanasie’ duidelijk definiëren: Euthanasie is het bespoedigen van de dood van de patiënt, met de intentie om de patiënt te doden. Dit kan met toestemming van de patiënt gebeuren maar ook zonder zijn toestemming. Dit staat scherp in tegenstelling tot palliatieve zorg en palliatieve sedatie, waar de intentie bestaat uit het verlichten of wegnemen van lichamelijke pijn, met als ongewenst neveneffect dat de patiënt hierdoor mogelijk sneller zal overlijden.
2) FEITEN
De term ‘terminaal ziek’ is niet gedefinieerd in de nieuwe euthanasiewet voor kinderen in België. De term ‘wilsbekwaam’ is op geen enkele wijze objectief meetbaar. <1> Hierdoor kan euthanasie voor alles toegelaten worden, net zoals bij volwassenen. De euthanasiewet voor volwassenen zowel in België als Nederland, heeft het mogelijk gemaakt om euthanasie aan te vragen voordepressie <2> <3>, anorexia <4>, verveling en eenzaamheid <5>In Zwitserland heeft, 16 procent van de mensen die een zelfmoordkliniek bezoeken, geen noemenswaardige gezondheidsproblemen. De wetgeving in België wordt aangeklaagd door Tom Mortier en veroordeelt door de American College of Pediatricians. Ethicus Theo Boer waarschuwt voor de situatie in Nederland. Wesley J. Smith waarschuwt voor evoluties in de V.S.
- Vraag: Waarom krijgen deze mensen in plaats van een dodelijke injectie, niet alle hulp, steun en zorg die zij zo nodig hebben?
|
"Er zijn gevallen bekend waar een groot deel van het lijden van patienten die euthanasie hebben ondergaan of bijstand bij zelfdoding hebben gekregen, uit het feit bestond oud te zijn, alleen te zijn of een naaste verwante verloren te hebben. Sommige van deze patiënten zouden nog tientallen jaren geleefd kunnen hebben. Terwijl de wet, de euthanasie of de bijstand bij zelfdoding ziet als een uitzondering, begint de publieke opinie te verschuiven naar de visie dat euthanasie of bijstand bij zelfdoding een recht is, met de daaraan verbonden verplichtingen voor de arts om navenant te handelen. Een wet die bezig is aangenomen te worden, verplicht de artsen die weigeren bij hun patiënten euthanasie uit te voeren, deze door te verwijzen naar een `bereidwillige´collega.
Ik was vroeger een supporter van de Nederlandse wetgeving. Maar thans, na twaalf jaar ervaring is mijn standpunt anders. Men zou op z´n minst een eerlijk en intellectueel verantwoorde analyse moeten afwachten om de redenen te ontdekken die deze explosieve toename van het aantal gevallen hebben veroorzaakt. Zou de wet betere begrenzingen moeten hebben? Of is het het louter bestaan van zo´n wet, een uitnodiging om bijstand bij zelfdoding en euthanasie als iets volkomen normaals te zien, in plaats van dit als een laatste oplossing te zien? Vooraleer deze vragen beantwoord zijn,ga er niet heen. Eens de geest uit de fles is, is er nog weinig kans dat ze er in terugkeert."[I] Theo Boer |
Volgens de volksfilosoof Etienne Vermeersch, de grote promotor van euthanasie in België, waren kinderen (jongens en meisjes onder de 16 jaar) wilsbekwaam genoeg om seksuele betrekkingen aan te gaan met volwassenen. En er waren volgens hem geen sluitende bewijzen dat het kind schade zou kunnen ondervinden. <6> Deze stelling werd toen compleet weerlegd door de feiten. We zouden van hem moeten aannemen dat een 15-jarige niet wilsbekwaam genoeg is om een biertje te drinken maar wel wilsbekwaam genoeg om de grootste beslissing van allemaal, de beslissing over leven of dood te maken.
- Vraag: Hoe kan een ziek of gehandicapt kind, dat volledig aangewezen is op de liefde en hulp van zijn omgeving, zelfstandig de beslissing nemen om te willen blijven leven, als hij merkt dat zijn omgeving hier onverschillig tegenover staat?
In Nederland, evenals in België is euthanasie serieus uit de hand gelopen. Het Remmelink rapport, uitgebracht in 1991, toont aan dat onvrijwillige euthanasie veel voorkomt. 1040 mensen stierven in 1990 door ongewilde euthanasie. In 1990 kregen 3 mensen per dag, zonder zelf daarvoor toestemming te geven, een dodelijke injectie. Van die 1040 waren 14 procent of 145 mensen volledig competent om hun eigen medische beslissingen te nemen, maar werden gedood zonder hun toestemming. <7> Daarnaast kregen 4941 patiënten intentioneel een overdosis morfine toegediend, ook zonder hun aanvraag of toestemming. <8>
- Vraag: Waarom was zoiets schandaligs überhaupt mogelijk in Nederland en waarom spreekt men hier niet meer over?
|
"In de afgelopen twee decennia heeft Nederland de sprong gemaakt van -hulp bij zelfdoding – naar euthanasie, van - euthanasie voor terminaal zieke mensen – naar euthanasie voor chronisch zieke mensen, van - euthanasie voor lichamelijk zieke mensen naar – euthanasie voor psychische problemen en van - vrijwillige euthanasie naar – onvrijwillige euthanasie... Onvrijwillige euthanasie werd gerechtvaardigd al zijnde een noodgedwongen vereiste om beslissingen voor patiënten te nemen, die niet competent zijn om deze zelf te nemen. Dat het vaak de dokter, en niet de patiënt is, die de keuze om te sterven bepaalt, werd aan het licht gebracht door de documentatie van “onvrijwillige euthanasie” in het Remmelink rapport - de Nederlandse regering gaf de opdracht het probleem te bestuderen. “Onvrijwillige euthanasie” is een term die de Nederlanders verontrust. De Nederlanders definiëren euthanasie, als de beeindiging van het leven van een persoon door een ander, op verzoek van de eerste persoon. Als het leven wordt beëindigd zonder verzoek menen zij [de Nederlanders] dat het niet om euthanasie gaat.
Het Remmelink rapport maakt gebruik van de al even verontrustende uitdrukking “levensbeëindiging van de patiënt, zonder uitdrukkelijk verzoek” om te verwijzen naar euthanasie die uit werd gevoerd zonder toestemming van de competente, gedeeltelijk competente, en incompetente patiënten. Uit het rapport is gebleken dat in meer dan 1.000 gevallen van de 130.000 sterfgevallen in Nederland elk jaar, artsen toegaven dat ze op actieve wijze de dood van de patient veroorzaakt of bespoedigden zonder zijn of haar verzoek hierom ... Het publiek leeft in de illusie, dat het legaliseren van hulp bij zelfdoding en euthanasie, hen een grotere autonomie zal geven. Als de Nederlandse ervaring ons ook maar iets leert, is dat het omgekeerde waar is ... Vrijwel elke richtlijn die door de Nederlanders ingesteld werd om euthanasie te reguleren is gewijzigd of wordt ongestraft geschonden..."[II] Dr. Herbert Hendin |
|
“De Hollanders staan officieel niet toe kinderen te doden, maar als dokters (knipoog, knipoog) het zogenaamde Groningen protocol volgen, dan zullen ze niet vervolgd worden. Volgens dat protocol mogen kinderen gedood worden als de verantwoordelijken oordelen dat het om hopeloos en ondragelijk leiden gaat en een zeer beperkte levenskwaliteit van het kind. [Het mag dus] als de ouderlijke toestemming er is, vergezelt van een consultatie met een onafhankelijke dokter, en zijn of haar instemming met de dokters die de patiënt aan het behandelen zijn. De laatste voorwaarde is dat de procedure uitgevoerd moet worden volgens de aanvaarde medische standaard.
Je stelt je waarschijnlijk voor dat er slechts enkele dokters zijn die actief de Nederlandse kinderen euthanaseren, maar een studie uit het jaar 1997 openbaarde dat 45% van de Hollandse neonatologen en 31% van de kinderartsen kinderen gedood hebben. In feite werden volgens de studie, 8% van de kinderen die overleden in Nederland effectief gedood door dokters. En dat was in 1997 een volle 8 jaar voor de publicatie van het Groningen protocol in 2005. In andere woorden, was het effectieve doden van kinderen al een wijd verbreide praktijk, lange tijd voor er een poging werd gedaan om regels te implementeren die deze illegale praktijk in Nederland zouden regelen. Om die reden is het wel wat ironisch dat het internationaal gerechtshof zich juist in Nederland bevindt. Je hebt ook niet erg veel verbeelding nodig, om je voor te stellen dat de Belgen, kinderen al sinds enige tijd doden, en nu simpelweg een legale bevestiging zoeken voor deze gevestigde barbaarse praktijk.”[III] Benjamin Wiker |
|
“We weten allen dat euthanasie op kinderen al wordt toegepast” “ja, actieve euthanasie”.[IV]
Peter Deconinck (vóór de euthanasiewet op kinderen er was) |
In België en Nederland stijgt het aantal euthanasiegevallen jaar na jaar. Het aantal gerapporteerde euthanasiedoden in Nederland is de laatste 8 jaar meer dan verdubbeld. In 2006 waren er 1923. In 2012 waren er 4188. <9> In 2013 reeds 4829 officiële gevallen. Het aantal gerapporteerde euthanasiedoden in België steeg van het jaar 2011 tot 2012 met 25%, van 1133 naar 1432. In 2013 steeg het met maar liefst 26,8 procent naar 1816.<10>
- Vraag: Waarom vindt alleen de buitenlandse pers deze cijfers schrikwekkend en betreurenswaardig?
Artsen die zich niet aan de voorschriften en procedures houden, worden zowel in België als in Nederland niet strafbaar gesteld. Een studie uit de Lancet van 1991 toonde aan dat 65 à 75% van de dokters in Nederland de euthanasie niet rapporteerden en onwettig de doodsoorzaak vervalsten. ‘Euthanasie’ werd eenvoudigweg vervangen door ‘natuurlijke dood’. <11> Ook bij ons lappen veel dokters de voorschriften aan hun laars. Volgens recent onderzoek worden slechts 73% van de euthanasieprocedures in Vlaanderen en 58% in Wallonië gerapporteerd. <12> Verder blijkt uit een onderzoek van de CMAJ dat meer dan 100 verpleegsters patienten euthanasieerden zonder hun toestemming.<13> Een andere studie van de CMAJ bracht aan het licht dat 32% van alle euthanasiegevallen in Belgie zonder uitdrukkelijke toestemming van de patiënt plaatsvinden. De onderzoekers pleiten ervoor, patiënten tegen dergelijke praktijken te beschermen.
|
“We ontdekten dat het gebruik van levensbeëindigende drugs zonder de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt, zich voordeed in ziekenhuizen en onder patiënten van 80 jaar of ouder die meestal in coma lagen of dement waren, dit past in de beschrijving van de ‘kwetsbare’ patiënten groepen die het risico lopen een levensbeëindiging zonder instemming te ondergaan. Er moet dus aandacht geschonken worden aan deze patiënten groepen om ze te beschermen tegen zulke praktijken.”[V]
CMAJ |
- Vraag: Waarom wordt het flagrant overtreden van wettelijke bepalingen over euthanasie noch in Nederland noch in België gerechtelijk vervolgd?
Euthanasie vernietigt de morele en wettelijke fundamenten van de samenleving. De absolute-onaantastbaarheid-van-het-leven ethiek, die 2000 jaar lang de westerse beschaving heeft ondersteund, ontwikkeld en gedragen, en voortkwam uit het christendom, wordt hierdoor aangetast. Een groeiend aantal mensen, waaronder de internationaal befaamde bio-ethicus Peter Singer, gelooft niet langer dat geestelijk gehandicapte, onproductieve mensen dezelfde intrinsieke waarde of eenzelfde recht op leven en gezondheidszorg hebben als de gezonde, productieve en goed-uitziende mensen. <14> <15> Ook het bepleiten van infanticide wordt weer populair.
- Vraag: Is dit de weg die we, als post-christelijke samenleving willen inslaan?
|
“Welke proporties de [Duitse oorlogs] misdaden uiteindelijk aangenomen hebben, het werd al snel duidelijk voor iedereen die ze onderzocht dat ze klein begonnen waren. Het begon in eerste instantie met een subtiele verschuiving in de grondhouding van de artsen. De houding, eigen aan de euthanasie beweging, dat er zulk leven was, dat niet waard was geleefd te worden, begon overal algemeen aanvaard te worden. Deze houding in een vroeg stadium, was alleen ten aanzien van mensen met ernstige en chronisch ziektes aanvaard. Geleidelijk werd deze sfeer uitgebreid naar onproductieve, ideologisch ongewenste, raciaal ongewenste mensen en tenslotte alle niet-Duitsers. Het is belangrijk om te beseffen dat de minuscule hefboom die in de moraal binnengedrongen was, en van waaruit deze volledige verandering in geestesgesteldheid haar impuls kreeg, de houding was ten aanzien van van de ongeneeselijk zieken.”[VI]
Dr. Leo Alexander |
De ethische grondregels van de westerse geneeskunde die het doden verbieden vinden hun oorsprong in de geschriften van Hippocrates. De euthanasiewetgeving houdt een radicale breuk in met de eed van Hippocrates, die een traditie van tweeënhalf millennia kent en zorgt ervoor dat de dokter-patiëntrelatie wordt vernietigd.
|
"Nooit zal ik, om iemand te gerieven, een dodelijk middel voorschrijven of een raad geven, die, als hij wordt gevolgd, de dood tot gevolg heeft. Nooit zal ik een vrouw een instrument voorschrijven om een miskraam op te wekken. Maar ik zal de zuiverheid van mijn leven en mijn kunst bewaren."[VII]
Hippocrates van Kos |
De intrinsieke band van vertrouwen tussen dokter en patiënt verdwijnt omdat de patiënt er niet meer kan op rekenen dat de dokter voor zijn leven zal vechten. Omdat een letale injectie, financieel gezien, minder kostelijk is dan palliatieve zorg, zowel voor de verzekeringsbedrijven, rusthuizen, ziekenhuizen als de staat, getuigt het van grote naïviteit, te denken dat er hier geen belangenverstrengeling zal optreden, of reeds bestaat. De verhouding tussen verzorger en verzorgde verandert op een gevaarlijke manier. De minister van volksgezondheid van Litouwen bijvoorbeeld, stelde de letale injectie voor als goedkoop alternatief voor palliatieve zorg. Een bio-ethicus noemde het voorstel satanisch. <16>
|
"De sterke toename van het aantal ouderen zal steeds meer euthanasie als een oplossing opwerpen, alleen al om aan het chronische deficit van de ziekenfondsen en het even grote deficit van de sociale voorzorg dit is onder meer de pensioenen, het hoofd te bieden. De druk zal steeds groter worden omdat de mensen steeds ouder worden en hun verzorging steeds meer kost, vooral in de laatste levensjaren."[VIII]
Michel Schooyans |
In Canada is men zelfs van plan om artsen te dwingen, euthanasie uit te voeren, als ze de patient niet kunnen doorverwijzen. De nieuwe euthanasiewet werd op 6 februari 2015 goedgekeurd.
|
“In het neerhalen van Rodriguez, heeft het hoogste gerechtshof vandaag aan de Canadezen verteld dat de levens van de zwakken, gebrekkigen, en kwetsbaren, niet de moeite waard zijn om te beschermen. Het gerechtshof oordeelde in wezen dat sommige mensen beter dood dan levend horen te zijn en gaf de macht aan de sterken om het leven van de zwakkeren te beëindigen. Dit is een vreselijke dag van schaamte voor Canada…
Wij als land zijn volledig in morele blindheid gevallen als we oprecht geloven dat het doden van iemand in de naam van ‘naastenliefde’ of ‘compassie’ de oplossing is voor het probleem van pijn en zwakheid. Elk leven is een geschenk, en niemand heeft het morele recht om dat geschenk van iemand weg te nemen. Deze morele wet ging als volgt: ‘Gij zult niet doden.’ Het is altijd een vals medelijden om iemand te doden die aan het lijden is. Er is geen waardigheid in het doden van de patiënt in plaats van de pijn.”[IX] Jim Hughes |
- Vraag: Waarom sluiten we onze ogen hiervoor?
Het is nu algemeen gekend dat in verschillende rusthuizen bejaarden tegen hun wil naar de andere wereld worden geholpen door dehydratatie, uithongering en overdosissen aan morfine, dit wordt vaak schijnheilig als palliatieve zorg of natuurlijke versterving afgedaan, maar is daar eigenlijk het tegenovergestelde van. <17> Dood door dehydratatie duurt tien tot veertien dagen en is een extreem pijnlijke dood. Een overdosis morfine veroorzaakt een stervenseinde in doodsangst en delirium. Dit zijn gewoon geen waardige manieren van sterven.
- Vraag: Waarom zijn we zo naïef en denken we, dat we van onze ouwe dag zullen kunnen genieten, wanneer de samenleving ons louter en alleen ziet als een last en onze familieleden het op de erfenis gemunt hebben?
3) HET LEVEN IS EEN GESCHENK VAN GOD
Naast al deze praktische argumenten bestaat er nog een veel dieper en krachtiger argument tegen euthanasie, dat specifiek de vrijwillige euthanasie weerlegt. Je mening over euthanasie heeft namelijk alles te maken met je wereldbeeld en je mensbeeld. Het argument heeft vijf stappen:
1. Het leven dat wij allen bezitten is, ofwel een geschenk van onze Schepper, aan ons verleend, en daardoor van zeer grote waarde, ofwel is het een toevalsproduct, en daardoor zonder enige waarde.
2. Als God niet bestaat en wij slechts zielloze brokken materie zijn, die door niemand gewild en bemind zijn, zijn we waardeloos en is alles toegelaten. (cf. Dostojewski)
3. God bestaat echter wel en het bestaan van God kan door iedereen afgeleid worden uit het wezen der dingen. (cf. ‘de Godsbewijzen’)
4. Het leven is dus geen toevalsproduct maar een geschenk van God.
5. Een geschenk houdt verantwoordelijkheid en dankbaarheid in tegenover de schenker. Verder zijn wij bezitters van ons leven en geen eigenaars, we hebben onszelf namelijk niet gemaakt. We kunnen met dit geschenk dus niet zomaar alles doen wat we willen.
1. Het leven dat wij allen bezitten is, ofwel een geschenk van onze Schepper, aan ons verleend, en daardoor van zeer grote waarde, ofwel is het een toevalsproduct, en daardoor zonder enige waarde.
2. Als God niet bestaat en wij slechts zielloze brokken materie zijn, die door niemand gewild en bemind zijn, zijn we waardeloos en is alles toegelaten. (cf. Dostojewski)
3. God bestaat echter wel en het bestaan van God kan door iedereen afgeleid worden uit het wezen der dingen. (cf. ‘de Godsbewijzen’)
4. Het leven is dus geen toevalsproduct maar een geschenk van God.
5. Een geschenk houdt verantwoordelijkheid en dankbaarheid in tegenover de schenker. Verder zijn wij bezitters van ons leven en geen eigenaars, we hebben onszelf namelijk niet gemaakt. We kunnen met dit geschenk dus niet zomaar alles doen wat we willen.
|
“Het levenseinde kan een cruciaal moment zijn om vrede te sluiten met God, zichzelf en dierbaren. Deze cruciale tijd door euthanasie of begeleide zelfdoding afsnijden en een theologische ondersteuning aan dit gebeuren geven, is het vreselijkste verraad denkbaar dat men een stervende persoon kan aandoen. Iemand deze tijdsperiode ontnemen, waar men zelf, of door priesters in jouw plaats, zeggen kan: “Ik vergeef jullie – vergeef mij – dank je – ik hou van je – vaarwel” is de meest schokkende ontkenning van het gepaste, essentiële, bovennatuurlijke einde van het stervensproces.
Het stervensproces is de tijd van voorbereiding op het einde, begeleidt door gebed en plechtige, sacramentele waardigheid. De duidelijke leer en de pastorale praktijk van de kerk is om deze voorbereiding bij te wonen, door het begeleiden van de stervende persoon bij zijn persoonlijke ontmoeting met Christus, en het aanbieden van de sacramenten van boete en verzoening, ziekenzalving, en de laatste Eucharistie, als men fysiek in staat is om deze te ontvangen. De stervende persoon, ongeacht of hij een grote heilige of de meest publieke zondaar is, wordt omgeven door genade en barmhartigheid, omdat de stervende zich voorbereidt om God te ontmoeten en om rekenschap af te leggen aan zijn God. In deze laatste fase is de manier waarop we ons voorbereiden en anderen helpen met hun voorbereiding, een sprekend getuigenis voor de inherente waardigheid van het menselijk leven, ongeacht hoe beperkt de faculteiten van de stervende persoon ook mogen zijn.”[X] Robert C. Cetrulo |
4) HET KOSMOLOGISCH BEWIJS KORT GESCHETST
1. Alles wat begint te bestaan heeft een oorzaak (tenzij je gelooft in magie of in sprookjes).
2. Het universum begon te bestaan (filosofisch en natuurkundig bewezen).
3. Daarom heeft het universum een oorzaak (volgt uit 1 en 2).
4. Die oorzaak kan niet materieel, tijdelijk of ruimtelijk zijn, en moet dus het universum overstijgen (materie, tijd en ruimte ontstonden tijdens de oerknal). De meeste mensen verstaan hieronder God.
5. God bestaat.
1. Alles wat begint te bestaan heeft een oorzaak (tenzij je gelooft in magie of in sprookjes).
2. Het universum begon te bestaan (filosofisch en natuurkundig bewezen).
3. Daarom heeft het universum een oorzaak (volgt uit 1 en 2).
4. Die oorzaak kan niet materieel, tijdelijk of ruimtelijk zijn, en moet dus het universum overstijgen (materie, tijd en ruimte ontstonden tijdens de oerknal). De meeste mensen verstaan hieronder God.
5. God bestaat.
5) CONCLUSIE
De reden waarom euthanasie wordt toegelaten en zelfs gepromoot is simpel. Het mensbeeld is veranderd. De absolute-onaantastbaarheid-van-het-leven en de intrinsieke waardigheid van elk mens wordt door velen beschouwd als een verouderd religieus concept. Een atheïstisch, materialistisch en economisch mensbeeld is in de plaats gekomen. De waarde van de mens wordt toenemend berekend en staat in functie van zijn prestaties en niet van zijn mens zijn. De zorg die men ontvangt is afhankelijk van die waarde. <18> <19>
De reden waarom euthanasie wordt toegelaten en zelfs gepromoot is simpel. Het mensbeeld is veranderd. De absolute-onaantastbaarheid-van-het-leven en de intrinsieke waardigheid van elk mens wordt door velen beschouwd als een verouderd religieus concept. Een atheïstisch, materialistisch en economisch mensbeeld is in de plaats gekomen. De waarde van de mens wordt toenemend berekend en staat in functie van zijn prestaties en niet van zijn mens zijn. De zorg die men ontvangt is afhankelijk van die waarde. <18> <19>
Het zondebesef en de erkenning dat objectief kwaad bestaat is verdwenen, waardoor de samenleving toenemend verduisterd en onverschillig wordt tegenover het kwaad. Daarvoor moest God eerst weg. God en Zijn 10 Geboden mogen niet bestaan voor de moderne en ‘verlichte’ mens, eenvoudigweg omdat hij wil leven zoals hij dat wil. Gods oneindige Liefde wordt afgewezen, bespot en veracht, omdat deze mens zelf God wil zijn. Wat hij niet beseft, is wat de ware betekenis van het leven is, en de omvang en pracht van het eeuwige leven dat hij op deze wijze mogelijk vergooit en hoe irrationeel, wreed en mensverachtend zijn ongeloof uiteindelijk is.
|
“Voor de christen is de zin van het leven en haar waarde, de liefde. Vanuit dit perspectief is het levenéén lang proces van loslaten van zichzelf. Natuurlijk niet van het echte zelf, dat God in liefde geschapen heeft, maar van de soevereiniteit van het ego. het is een lange les in het leren geven van het zelf aan anderen en uiteindelijk in de volledige overgave van het zelf aan God in liefde. het stervensproces is gewoon de laatste fase van dit proces, namelijk de bevestiging van Gods soevereiniteit door afstand te nemen van jezelf, je leven over tegeven aan Zijn liefde. het is het laatste loslaten van elke egoïstische en egocentrische gehechtheid, en zich voor eens en altijd te laten vallen in het onbekende. De Christen die geconfronteerd wordt met de dood vreest Satans laatste pogingen om hem in het kwaad te trekken. Hij ontvangt de laatste sacramenten. De ongelovige daarentegen die geconfronteerd wordt met de laatste aanval van de vijand kiest voor zelfmoord. Euthanasie, hulp bij zelfdoding, `zelf-bevrijding´, `hulp met sterven´ moeten dan ook in spirituele termen begrepen worden als Satans laatste sacramenten van het kwaad, een soort laatste doorgangsrecht, waardoor de mens die de buitenste duisternis boven Gods liefdeslicht verkoos, doorheen deze laatste bedreiging, zijn rechtmatige plaats in de eeuwige duisternis vindt.”[XI]
George A. Kendall |
